chiaseloichua.com

TÔN TRỌNG VÀ BÀN HỎI TRONG TỪNG VẤN ĐỀ TRƯỚC KHI QUYẾT ĐỊNH

Tâm lý ứng dụng trong hôn nhân

Trần Mỹ Duyệt

Chồng của em rất thương yêu em và lo lắng cho gia đình, nhưng anh ấy có thói quen thích cái gì là tự đi làm mà không bàn hỏi với em một vấn đề gì hết, và em là người sau cùng biết chuyện ấy khi nó đã xảy ra bất luận tốt hay xấu. Những lúc như vậy em hỏi tại sao anh không bàn với em, thì anh ấy nóng giận và bỏ đi không thèm nghe em phân tích đúng hay sai.

Trong trường hợp này em phải làm gì, và anh ấy phải làm gì để vợ chồng có sự hòa hợp và biết tôn trọng nhau, hiểu nhau nhiều hơn?

Vấn nạn vừa nêu trên có lẽ nhiều người trong chúng ta đã từng nghe qua, và cũng có thể đã xảy ra cho chính mình, trong gia đình mình. Để giải quyết vấn nạn này, thiết tưởng nên ôn lại lời khuyên và kinh nghiệm của người xưa trong tương quan vợ chồng. Cha ông ta vẫn thường khuyên: "Tương kính như tân". Có nghĩa là cả vợ lẫn chồng đều phải tế nhị, nhún nhường, đối xử với nhau như những ngày đầu mới quen biết, mới là vợ chồng. Kinh nghiệm sống quí giá này không hề lỗi thời so với thực tế và đời sống vợ chồng ở thời đại chúng ta. Trong lời thề hôn ước, trước khi trở thành vợ chồng, chúng ta đã thề hứa "yêu thương và tôn trọng nhau". Hai chữ yêu thương và tôn trọng là hai yếu tố cốt lõi làm nên ý nghĩa của hôn nhân.

Trong hôn nhân, sự tôn trọng được diễn tả qua những trao đổi, chia sẻ, và khuyến khích lẫn nhau. Thất bại của anh là thất bại của em, thành công của em cũng là thành công của anh, đúng với ý nghĩa: "Của chồng công vợ". Do đó, bàn hỏi nhau, chia sẻ với nhau, và cùng góp ý cho nhau là một cách sống hài hòa giữa hai vợ chồng. Trong thực tế, nguyên tắc "hai cái đầu vẫn hơn một cái đầu" luôn luôn đúng. Nhiều khi chỉ cần một ý kiến nhỏ của vợ hay của chồng mà kết quả trở nên khác.

Lối vào của tâm hồn

Trong Johari Window (Cửa Sổ Johari), một dụng cụ khảo sát tâm lý do Joseph Luft và Harry Ingham đã giới thiệu năm 1955, nhằm khảo sát sự hiểu biết về chính mình, sự phát triển cá nhân và giúp gia tăng những trao đổi thường ngày với người khác. Theo đó, những gì mà chúng ta chưa biết về mình và người khác dù đó là vợ hay chồng rất nhiều. Để có thể phần nào hiểu được những khác biệt và bí ẩn ấy, chúng ta thử nhìn vào mình và người phối ngẫu xuyên qua 4 cánh cửa sau đây:

1-Những điều ta biết về mình và người khác cũng biết (Open self):

Qua cửa sổ này, bạn nhìn thấy mình với những ưu và khuyết điểm. Cùng một lượt, người phối ngẫu của bạn cũng nhìn thấy những điều ấy như chính bạn nhìn bạn. Cái biết này là mấu chốt làm nên sự hài hòa trong đời sống gia đình, đời sống vợ chồng.

2-Những điều người khác biết về ta mà mình không biết (Blind self):

Đây là góc khuất về con người của mỗi người. Thông thường bạn không biết vì bị che dấu bởi tự ái, bởi cái tôi quá lớn. Nó thường ngăn trở bạn chấp nhận lời nhận xét, phê bình, hoặc sửa sai của người khác. Nhưng theo Tuân Tử thì: "Ai sửa cho ta đúng, người đó là thầy ta".

3-Những điều ta biết về mình mà người khác không biết (Hidden self):

Đây chính là lý do để người khác hiểu lầm hoặc phê phán bạn một cách vô căn cứ và bất công. Người thiếu trưởng thành, thiếu tự tin sẽ cảm thấy rất khó chịu và thường hay phản ứng tiêu cực để bảo vệ mình.

4-Những điều mà cả ta cũng như người khác không biết (Unkown self):

Gồm những gì mà chính bạn cũng không biết về mình, và người khác cũng không biết. Nhận xét về mình hay một người khác trong những trường hợp này rất võ đoán, chủ quan. Người bị phê phán, bị chỉ trích sẽ rất hoang mang, bực bội.

Thực tế đã minh chứng, không phải hễ nghĩ mình biết là biết hết mọi sự dù là biết về mình. Cũng vậy, không phải hễ là vợ hay chồng là biết được người phối ngẫu của mình nghĩ gì và làm gì. Người Việt Nam có một câu nói diễn tả tính chủ quan và tiêu cực về những cái biết này: "Tôi đi guốc trong bụng ông hay bà". Thật ra có nhiều điều chính ta cũng không biết về mình, và cũng không biết về người chồng hay vợ của mình. Những gì chúng ta biết về mình hay về người khác cũng chỉ 50% sự thật, phần còn lại đòi hỏi phải có những cuộc trò truyện, trao đổi, chia sẻ. Điều này cũng áp dụng trong những giao tiếp xã hội và bạn bè.

Theo tâm lý học, trao đổi, chia sẻ (communication) là nghệ thuật hiểu và đi vào lòng người. Nó cũng là một phương pháp trị liệu về những bất đồng, bất hòa trong đời sống hôn nhân. Ở một cái nhìn tích cực, những nhận xét dù làm chúng ta không hài lòng của người khác vẫn mang ý nghĩa ngăn ngừa hoặc đề phòng. Ngược lại, nếu những chia sẻ, góp ý ấy là đúng thì càng thêm năng lực và hậu thuẫn tốt cho hành động của mình: "Thuận vợ thuận chồng, tát biển Đông cũng cạn." Kinh nghiệm cho thấy phần lớn những thất bại, những cuộc cãi vã là do chủ quan không đón nhận ý kiến hay sự góp ý của người khác.

Ảnh hưởng xã hội

Tập quán tự quyết định của người chồng trong vấn nạn trên, có thể đến từ tư tưởng cho rằng bàn hỏi với vợ sẽ mang tiếng mình dốt, mình kém, hoặc không thông minh bằng vợ! Nó cho người chồng cảm tưởng thua thiệt làm mất mặt nam nhi, mất mặt trượng phu, mất mặt đàn ông, và sẽ làm cớ cho vợ khinh thường, không tôn trọng mình. Đây là một trong những mặc cảm tự ty mà chúng ta vẫn thấy trong nhiều gia đình Việt Nam, đặc biệt, trong nền văn hóa trọng nam khinh nữ, đề cao lối sống gia trưởng. Ngoài ra, định kiến này còn ảnh hưởng bởi môi trường xã hội, bạn bè. Thí dụ, sợ bạn bè cho là thua vợ, sợ vợ, hay nấp bóng vợ, mặc dù trong thực tế có nhiều người chồng thua kém vợ cả về kiến thức lẫn khả năng chuyên môn.

Cũng có thể việc này xảy ra vì những quyết định dù nhỏ mọn mà vợ chồng vì ghen tương, nghi ngờ và muốn kiểm soát nhau nên cho đó là lớn lao, quan trọng rồi tự mình khó chịu với mình cũng như với người phối ngẫu.

Trên phương diện tâm sinh lý, nó cũng đến từ sự khác biệt về cấu trúc của não bộ giữa người nam và người nữ. Có đến 80-90% phụ nữ sống với não cầu trái của mình, trong khi 80-90% nam giới sống với não cầu phải. Một đàng nghiêng về tình cảm, đặt nặng những cái nhìn và phán đoán theo cảm xúc, rung động của con tim. Một đàng nghiêng về lý trí, dựa trên những lý luận và phán đoán của khối óc. Nhưng con đường từ khối óc xuống trái tim hay từ trái tim lên khối óc tuy gần nhưng rất dài, rất xa nhiều khi không có điểm đến.

Sau cùng văn hóa nam nữ bình đẳng, chia sẻ đồng đều trong đời sống hôn nhân là một văn hóa mới mẻ, ít thấy trong sinh hoạt gia đình người Việt. Như đã diễn tả ở trên, vì phản ảnh văn hóa "trọng nam khinh nữ", văn hóa "gia trưởng", nên phần đông đàn ông, người chồng Việt Nam bao giờ cũng cho mình đúng. Thực tế, trong cuộc sống chúng ta rất ít khi thấy người đàn ông Việt Nam nói lời "xin lỗi" vợ con khi có lỗi. Càng hiếm thấy họ nói lời "cám ơn" khi vợ con làm gì cho họ. Một tâm trí hạn hẹp mà lại luôn cho mình là đúng thì vấp phải những lỗi phạm, sai lầm là chuyện thường. Người đàn ông Việt Nam cần học nói lời xin lỗi khi làm điều lỗi không những với vợ mà cả với con cái nữa . Tích cực hơn là phải biết nói lời cám ơn về những việc mà vợ con mình đã làm cho mình. Bí quyết hạnh phúc hôn nhân nằm ở chỗ biết nói và thực hành hai tiếng "cám ơn" và "xin lỗi".

Sợ mất mặt, sợ mang tiếng thua kém vợ, không phải là lý do để người chồng tự quyết những vấn đề trong gia đình. Gia đình là gia đình chung, thua được là thua được chung, và hạnh phúc là hạnh phúc chung. Trong hôn nhân không có thứ hạnh phúc hay thành công một mình. Người ta thường nói: "Sau lưng người đàn ông thành công luôn có bóng dáng người phụ nữ". Người phụ nữ ấy không ai khác là người vợ. Đây được coi như một chân lý dù ai đó có muốn loại bỏ nhưng vẫn không được. Việc bàn hỏi, chia sẻ là việc nên làm và cần làm. Đặt trường hợp nếu những kết quả xảy ra không được như ý, ít nhất người chồng cũng không phải lãnh trách nhiệm một mình. Ngược lại, có sự san sẻ và đồng cảm của cả hai vợ chồng: "Đồng vợ, đồng chồng". Hành động này không có gì xấu, không làm giảm giá trị của người đàn ông. Và cũng không phủ nhận quyết định chính đáng trong gia đình nhiều lúc thuộc về người chồng là cột trụ của gia đình.

Bí quyết hạnh phúc trong hôn nhân

Tóm lại, trường hợp hai vợ chồng được nêu lên trong vấn nạn trên rõ ràng đã gặp phải những khó khăn về mặt chia sẻ và thông cảm. Nói theo văn chương bình dân là họ "khắc khẩu". Cả hai đã không đi qua những cửa sổ tâm hồn để bước vào đời nhau, nhưng chỉ dùng cảm xúc, hoặc chủ quan của lý trí để phán đoán và đối xử với nhau. Do đó, họ cần học cách hiểu và cảm thông với nhau xuyên qua những cánh cửa của tâm hồn.

Trần Mỹ Duyệt

------------------------------

nguyenthi leyen
Wed, Jun 17 at 12:34 AM

NGÀY CỦA CHA - VIẾT CHO CÁC BẠN TRẺ

Trong cuộc sống hàng ngày, có biết bao nhiêu người đáng để chúng ta thương yêu và dành nhiều tình cảm. Có biết bao tâm tình mà ta đã bày tỏ để đền ơn, đáp nghĩa bằng những quà tặng quý giá, với những lời sẻ chia, thăm hỏi dành cho ai đó... Nhưng đã bao giờ bạn nghĩ rằng người cần tri ân thăm hỏi trước tiên là chính song thân của mình không?

Bạn đã đọc câu chuyện cảm động của ông lão đi sửa chiếc điện thoại chưa?

Câu chuyện thế này :

"Tôi là một nhân viên bảo trì và sửa chữa điện thoại di động.
Sáng hôm đó, có một ông lão đã tới cửa hàng của tôi để sửa điện thoại. Tôi cẩn thận kiểm tra chiếc điện thoại nhưng không phát hiện ra lỗi nào cả, mọi thứ đều bình thường. Tôi nói với ông rằng mọi thứ đều ổn và điện thoại của ông vẫn hoạt động tốt.

Ông lão mang điện thoại đi sửa vì... không nhận được thông tin gì từ con ông. Ông lão nhìn tôi và rơm rớm nước mắt hỏi: "Thế tại sao tôi không nhận được tin nhắn, hay cuộc gọi của con tôi?".[1]

"Thế tại sao tôi không nhận được tin nhắn hay cuộc gọi của con tôi?"
Câu hỏi của cụ ông không mong câu trả lời thỏa đáng đến từ nhân viên bảo trì, sửa chữa điện thoại.

Câu hỏi mang nặng tình thương của sự chờ đợi, mong mỏi mà người cha dành cho đứa con của mình. Điều cụ ông mong đợi rất nhỏ nhoi, đơn giản chỉ là một dòng tin nhắn hay chỉ nghe được giọng nói ngắn gọn thân thương đến từ đứa con xa nhà.

Ông lão chờ mong tin của đứa con đến nỗi sốt ruột cho rằng điện thoại của mình bị hư! Điều này còn cho biết thêm ông đã chờ đợi, mong tin con từ khá lâu; nỗi nhớ thương con kéo dài...

Câu chuyện khiến nhiều người xúc động, nó cũng lấy đi khá nhiều nước mắt của tôi khi nghĩ về phụ thân của mình ! Có lần nào trong đời mình cũng đã để cho phụ thân chờ mong đến não lòng như thế!

Không biết bạn trẻ trong câu chuyện mà người cha chờ đợi, mong ngóng ấy đang ở phương trời nào, đang làm gì, bạn ấy có nhớ nhà, nhớ cha, nhớ mẹ hay không? Bạn ấy có biết cha bạn đang mong tin bạn từng phút, từng giây nơi quê nhà yêu dấu! Bạn ấy đã từng chờ mẹ mong cha khi các ngài vắng nhà? Bạn có chút trải nghiệm khi "đứng ngồi không yên" ngóng chờ trông đợi ai đó trong cuộc hò hẹn?

Bạn thân mến,

Bạn, tôi, chúng ta có nhớ:

Lúc còn nhỏ, dưới sự bao bọc, quản giáo của bố mẹ chúng mình thường mong nhanh lớn để được tự do vùng vẫy với thế giới bên ngoài. Nhưng đến khi nhận ra thế giới trong mơ ấy nó không đẹp như ta từng tưởng tượng. Cái xã hội bon chen, xô bồ ta hằng mong ước, toàn "người dưng nước lã" đầy hơn thua đó, nó đã đối xử với chúng mình ra sao! "Chẳng có bữa cơm nào miễn phí, chẳng có chỗ tựa lưng nào cho không biếu không" dành cho ta phải không bạn? Bởi vì, "Cơm người khổ lắm ai ơi, chẳng như cơm mẹ vừa ngồi vừa ăn. Dẫu cha mẹ có khó khăn. Cũng cho con đủ gối chăn cơm lành."

Và ... Hồi còn ở cái tuổi thiếu thời - tôi, bạn chúng ta có tâm lý giống nhau luôn muốn chứng tỏ bản thân. Chúng ta đã từng làm những hành động anh hùng để chứng minh mình vẫn sống mà không cần cha mẹ. (tìm cách trốn học để đi làm kiếm tiền tự nuôi thân, rồi cái kết thế nào?). Lúc ấy, mẹ đã ân cần an ủi, dạy dỗ, cha đã nhẹ nhàng khuyên bảo, âm thầm chịu đựng những ngỗ nghịch ương ngạnh của chúng ta. Những ngày ra khỏi nhà để nói với mẹ cha, con sống không cần cha mẹ... Rồi, Mẹ đã gọi điện và nói những gì...? Có thực, chúng ta sống mà không cần mẹ, không cần cha không? Chúng ta đã quay về, đã được tha thứ, được bao bọc, yêu thương chăm sóc và được cho ăn học thế nào?

Chúng ta không thể hiểu: "Cha mẹ giàu sang cho con thong thả, cha mẹ nghèo con vất vả gian nan. Làm con đừng có thở than, phải hiểu cha mẹ gian nan bội phần".

Đến lúc lớn khôn được đi học xa nhà, khi các khoản chi phí cạn kiệt, Bạn đã làm gì? Bạn đã gọi về và cha mẹ bạn trả lời ra sao? "Con à, cần gì, thiếu gì cứ nói, con cần gì, con thiếu gì... cha mẹ lo cho. Cha mẹ có khó khăn thêm chút cũng không sao. Cha mẹ sẽ không để con thiếu tiền dù chỉ một ngày... Mọi sự cứ để cha lo, con yên tâm học hành, chăm chỉ học việc là mẹ cha vui rồi..." Có phải vậy không bạn?

Mỗi người một cách, mỗi gia đình một cảnh, "Trái tim của người mẹ, người cha là một vực thẳm sâu ở đáy mà bạn sẽ luôn tìm thấy sự tha thứ"[2]. "Bạn có thể lừa một vài người trong tất cả mọi lần, và bạn có thể lừa mọi người trong một vài lần, nhưng bạn không thể lừa mẹ". Mẹ dành cho ta những tình cảm dạt dào, nhẹ nhàng thông cảm. Có khi ta chỉ tâm sự với mẹ là đủ; Đối với cha, người lại dành cho ta những tình cảm hoàn toàn khác biệt. Có thể cha rất nghiêm khắc để răn đe nhưng là sự quan tâm âm thầm ít thể hiện bằng cảm xúc. Cha thể hiện tình cảm bằng những giáo điều, những lời dạy mang tính triết lý, bài vở, đạo đức làm người sâu sắc, khiến bạn, tôi lắm lúc không thích thú lắng nghe... Cho dù cách thể hiện tình cảm của cha mẹ khác nhau, nhưng trên hết cha mẹ vẫn mong chúng ta được hạnh phúc, mong con mình ăn lời dạy dỗ, khôn lớn nên người. Cha mẹ luôn hy sinh, quên mình cầu mong những điều tốt đẹp nhất, tuyệt vời nhất cho mỗi chúng ta.

Chúng ta đang sống trong xã hội mà mọi người cảm thấy phải chạy đua với thời gian vội vã, hối hả.... chúng ta chỉ mãi nghĩ cho bản thân vì sự ham chơi, thích khám phá đây đó hay mải miết theo đuổi đam mê, khát khao sự nghiệp mà ít dành thời gian quan tâm đến cha mẹ.

Chuyện ông cụ đi sửa điện thoại vì không nhận được tin nhắn hay cuộc gọi từ con mình, nói gì với chúng ta :

● Những người đã thành đạt trong cuộc sống,

● Những người đang long đong đi tìm cho mình một công việc,

● Những người không hề cố gắng, nỗ lực mà chỉ biết đổ lỗi cho thời vận, cho số phận, đổ lỗi cả cho mẹ cha vì những nông nổi, vấp ngã, thất bại của chính mình,

● Những bạn trẻ coi mình là cái rốn của vũ trụ để rồi chỉ biết tụ tập bè bạn, ăn chơi phung phí, hưởng thụ ích kỷ, đua đòi...

"Cha mẹ nuôi con cả một đời không mong gì báo hiếu. Phận làm con, đừng chỉ biết sống cho nở mày nở mặt với bạn bè, mà quên cha mẹ già đau yếu cô đơn, cần sự săn sóc phụng dưỡng chân tình. Đừng để khi mất đi bố mẹ rồi mới hối hận, bởi tất cả đều đã muộn."

Chuyện cụ ông đi sửa điện thoại vì không nhận được tin nhắn hay cuộc gọi từ con mình còn nói với bạn, với tôi điều này "Với cha mẹ bạn luôn luôn là những đứa trẻ nhỏ bé cần được ôm ấp vỗ về và che chở, dù bạn khôn lớn và trưởng thành đến đâu cũng trở nên nhỏ bé và ngây ngô trong vòng tay yêu thương của họ".

Câu chuyện ông bố đi sửa điện thoại vì không nhận được tin nhắn hay cuộc gọi từ con mình, gợi lại trong ký ức về một quá khứ thật đẹp. Khi chúng ta còn nhỏ, khi chúng ta đi học, khi chúng ta đi làm xa nhà, ngay lúc này cha mẹ luôn thương nhớ và dõi theo chúng ta (nếu ai đó còn mẹ cha). Các ngài mong nghe từng giọng nói, cảm nhận từng nhịp đập từ con tim chúng ta... Thay vì lướt Web, lướt facebook cả tiếng đồng hồ... Sao chúng ta không thường xuyên gọi điện về nhà, để cho bố mẹ yên tâm? Sao chúng ta không gọi về nhà để cha mẹ biết cuộc sống của chúng ta thế nào, hoặc có thể chúng ta đang gặp khó khăn, thất bại để được nâng đỡ, chia sớt, cảm thông?

Bạn, tôi chúng ta cùng trả lời câu hỏi: "Mỗi người còn sống với bố mẹ được bao lâu?"

Bạn đã bao giờ cãi lời làm cha mẹ buồn khóc?

Bạn đang làm cho cha mẹ đau khổ vì tự ái quá lớn, vì muốn khẳng định mình, "bạn đủ lông đủ cánh" không cần mẹ, không cần cha, không cần hơi ấm từ mái gia đình?

Bạn đã bao giờ mải mê lo cuộc sống cơm áo gạo tiền, tất bật ngoài chợ đời mà quên quan tâm thăm hỏi, chăm sóc dành cho cha mẹ?

Ngày của cha sắp đến, hãy dừng lại một chút, hãy trải lòng về những kỷ niệm thân thương bên mái ấm gia đình, bên đầu gối mẹ, bên vòng tay ấm của cha. Hãy nhớ lại miếng cơm đầu tiên ai đã mớm cho để mình biết nhai, biết cảm nếm cái ngon cái dở... hãy nhớ lại lần tập xe đạp đầu tiên ai đã khom lưng, chạy phía sau xe giữ thăng bằng để mình vững vàng đạp những vòng tròn liên tiếp, và ai đã từng tươi cười vỗ tay khích lệ khi bạn viết những nét chữ đầu tiên, khi bạn chơi những quả bóng rơi vào chiếc rổ trên cao, cha hạnh phúc nhấc mình lên cho bằng cái sà cao trên đầu... và bao nhiêu sự khởi đầu thật êm đềm thân thương để mỗi người có được như hôm nay. Hãy lắng đọng tâm hồn để nghe bao lời thân thương dịu ngọt, những cử chỉ tha thứ cả những giọt nước mắt mà mẹ cha đã giấu đi vì những khổ đau các ngài đã gánh chịu để ta được thanh thản bình yên. Hãy để những thước phim thời thơ ấu quay thật chậm trong ký ức "Vì con sống cha mẹ suốt đời lam lũ. Vì con vui cha mẹ gánh hết đời khổ đau".

Xin hãy làm tất cả những gì có thể để báo hiếu khi còn kịp bạn nhé, dù cuộc sống hiện tại còn chật vật, khó khăn... nhiều ước mơ, nhiều hoài bão, nhiều công việc cần giải quyết, nhiều dự án cần phải thực hiện hôm nay, ngay lúc này... nhưng nó không quan trọng "bằng cha bằng mẹ". "Đừng ăn chơi khi mẹ còn cực khổ, đừng đua đòi khi cha đổ mồ hôi". Và hãy cảm nhận rằng "Cha không hoàn hảo nhưng cha vẫn yêu thương con theo cách hoàn hảo nhất". Để rồi không ai phải hối tiếc về điều gì. Bởi, "Đi khắp thế gian không ai tốt bằng Mẹ, gánh nặng cuộc đời không ai khổ bằng Cha, tần tảo sớm hôm Mẹ nuôi con khôn lớn. Mang cả tấm thân gầy Cha che chở đời con".

Và, "Hãy yêu thương, thảo hiếu tri ân khi cha mẹ còn khỏe mạnh, minh mẫn còn biết rõ điều này điều kia, còn nhớ, còn nghe, còn nói, còn cười. Đừng để lúc cha mẹ ra đi mới khóc gào kể lễ công ơn. Đừng khắc ghi lời hiếu kính, nhớ ơn, tạ lỗi... lên bia mộ làm chi, nó có nghĩa gì bởi bia đá kia là loài vô tri, vô giác".

[1] Nguồn: Meirihaowen

[2] Honore de Balzac

Nt. Anne Lê (Dòng MTG Qui Nhơn)

------------------------------------